Herhangi bir kapalı ortam içindeki kirli havanın taze ve temiz dış hava ile değiştirilmesi işlemine havalandırma denir. Eğer bu havalandırma esnasında nem ve sıcaklık kontrolü yapılıyorsa iklimlendirme, sadece sıcaklık kontrolü yapılıyorsa hava ile ısıtma, sıcaklık ve nem kontrolünün ikisi de yoksa havalandırma adını alır.

Havalandırma işlemi iki şekilde yapılır. Doğal havalandırma ve zorlanmış (cebri) havalandırma yapılabilir. Doğal havalandırma pencere ve kapılar açılarak ya da havalandırma bacalarıyla rüzgar ve sıcaklık farkı etkisine bağlı olarak hava değişimi sağlanır. Zorlanmış (cebri) havalandırma cihazlarla yapılır.

Havalandırma sistemi fan-coil, ısı pompası, ısı geri kazanım cihazı vb. gibi cihazlarla hava şartlandırılır. Şartlandırılmış hava kanallarla taşınır ve kanala bağlı menfezlerle ortama verilir. Ortamdan hava çekilecek ise menfezlerden çekilen hava kanallarla cihaza taşınır ve dış ortama gönderilir.

Kapalı mekanlarda çok sayıda insanın bulunuşu, endüstriyel ortamlarda ise bazı uygulamalar yüzünden kirlenen hava sürekli veya geçici olarak yenilenmek zorundadır. Gerekli sistemler mahalin havasının hem sıcaklık, hem izafi nemini bütün bir yıl boyunca, dış hava şartlarından bağımsız bir değerde sabit tutmasını amaçlar. Havalandırma sistemlerinin temel unsurları şunlardır;

1. Sıcaklık
2. Hava Hızı
3. Hava Temizliği

İnsan içinde bulunduğu ortam havasına ısı, karbondioksit gazı, su buharı ve hoş olmayan kokular bırakır. Çok sayıda insanın aynı ortamlarda bulunuşu sırasında havanın gaz ve duman halindeki kirlilikler bakımından zenginleşmesini önlemek için bu mahali havalandırmak başka bir ifade ile bu mahale yeterli miktarda taze hava gönderilmesi gerekir.

Endüstriyel ortamlarda ise imalatın kaliteli olabilmesi ve ortamlarda rahat bir şekilde çalışabilmek için havalandırma gereklidir. Havalandırma sistemlerinin düzgün bir şekilde çalışabilmesi bazı temel koşullara bağlıdır. Bu koşullar;

• Ortama gerekli taze hava girişinin mutlaka yapılması,
• Ortamda rahatsızlık yaratacak hava akımının (ceryanın) olmaması,
• Havalandırma sisteminin mahal havasını üniform bir şekilde dağıtıp toplaması
• Vantilatörlü tesislerde sessiz bir çalışmanın sağlanması gibi hususlardır.

HAVALANDIRMAYA OLAN İHTİYAÇ, İLGİLİ YÖNETMELİKLER VE STANDARTLAR

• Canlıların bulundukları ortamlarda, solunum yapmaları, terlemeleri, ısı yaymaları, sigara içmeleri, koku yaymaları gibi nedenlerden dolayı
• İşletmelerde, üretim esnasından satış işlemine kadar ortaya çıkan zararlı tozların, gazların ve kokuların giderilmesi için
• Depolarda gıda maddelerinin veya koku yayan diğer malzemelerin yaydıkları koku nedeniyle ve bozulmalarını önlemek için gereklidir.

3194 sayılı imar kanunu, evlerin yeterli aydınlıkta ve havalandırılabilir olmasını şart koşmaktadır. Günümüzde inşa edilen binaların sızdırmaz olması, pencere ve kapılardan sızıntının çok az olması, mahallerde oksijen yetersizliğine sebep olmaktadır. Yapılan araştırmalarda halka açık binaların %30’unda iç hava kirliliği tespit edilmiştir. Bu yüzden iç hava kalitesi oldukça önemlidir. İç mekânlardaki hava kirliliğinin %52’si havalandırmanın yetersiz olmasından kaynaklanmaktadır.

Havalandırma tesisatı sadece konforun bir gereği değildir. Endüstride havalandırma tesisatının önemi daha fazla anlaşılmaktadır. Bazı yerlerde sağlıklı bir ortam oluşturulması adına ısıtma ve soğutma olmasa bile havalandırma tesisatı (havalandırma sistemi) zorunlu olmaktadır. Bu konuda yasal zorlamalar da bulunmaktadır.

Havalandırma tesisatında havalandırma kanalları galvanizli, alüminyum, paslanmaz saçtan, tekstil malzemeden (kumaş kanal) ; yuvarlak, oval veya dörtgen kesitte imal edilirler. Havalandırma tesisatında kullanılan hava kanallarına gerekli durumlarda değişik boya türleri veya kaplamalar tatbik edilebilir.

Mutfak havalandırması, kapalı otopark havalandırması, duman egzozu, sığınak havalandırması, endüstriyel havalandırma en çok kullanılan havalandırma sistemlerindendir.